LESSON
13
BIAKBUK
*September
20-26
SABBATH
NITAAK
Tu
Kaalsung Simding: Pai. 35:1–36:7; Pian. 1:1; Pai.
36:8–39:31; Heb. 7:25; Pai. 40:1–38; John 1:14.
Kamngah: “ Tua ciangin Kikhopna Puanbuk meii in tuama, biakbuk ah TOPA minthanna a dim hi.Tua ci-in amaute khualzinna tawntungah Israel innkuante mitmuh in biakbuk tung sanah, sun-in TOPA meii kai-a, zanin meii lakah meikuangin a om hi Pai. 40:34, 38.
Thuciam
hunlai Pasian mite masuan bulpi bel in Topa tawh naitakin nuntak khopna ahi hi;
Amah bek mah bia-in, Ama na bek mah sem diing ahi hi. Tuhunin zong tua mah hi
lo hiam?
Midangte
tungah Topa thu pulaak ciangin thuman takin pulaak ding kisam hi (Thkna.
4:5–8). Eden Huan sunga om Adam le Eve in Pasian mai panin a busim uh hi. Bang
hang hiam cihleh amaute in Pasian thupiak palsatin mawhna sung kia-in maizumna
tawh a kidim uh hi; Pasian lau-na tawh nungta uh hi.
Mawhna
tawh kidim mihing in Pasian lau-in kihta hi. Topa zia le tong in tua bang
lungsim in Topa zia le tong hi. Lungdam huai thu in Pasian in tua lau-na,
kihtakna khempeuh hong lak khiatsak hi.Amah mah in tua kizopna hoih hong
bawlpha-in Ama kiang hong tunpih kik hi; “Koi ah om na hi uh hiam? ci-in Topa
in amaute a zong hi (Pian. 3:9).
Tua
hi-in I thu puak bulpi bel in Pasian zia le tong man takin pulaak ding hi;
mawhnei mite tungah a hong itna le Ama zia le tong i pulaak ding kisam hi.
Mihing in Topa kiang zuanin hong pai uh ciangin Ama zia le tong a lunggulh
semsem ding uh hi. Ama hong sawl bangbangin i mang nuam ding hi.Tua in eite
hoih zawk nading ahihlam i mu semsem ding hi.
Pasian
in mihingte tawh kinai takin hong omkhawm ahihna thu biakbuk in hong hilh hi.
Biakbuk in Pasian thuman thu lianpi hong hilh hi. Ama hong hotkhiatna zia hong
hilh hi. Upna tawh Amah a zuan mi khempeuh Topa in a honkhia hi.
*September
27, Sabbath a ding kiginkholhna in tu kaal lesson sim in.
90
SUNDAY September 21
Topa’
Sabbatth
Mite
in piansak ni sagih Sabbath bangbangin a nial zongin tua bangin a nialte in a
khial ahi uh hi. Tua bangin a nialna uh ciangin Sababth in Jew mite aa ding bek
hi, cih thu zong khatin kihel hi. Ahi zongin Sabbath in Eden Huan pek panin
mihingte tungah a hong kipia ahi hi [Pian.2:1–3]) hih thu siksan lo a dangte in
Sabbath in Sinai Mual panin Jew mite zuih ding a kipia hi, ci-in man lopi-in
Sababth a nial uh hi. A taktakin Sinai ma Jew mite in Sabbath a zui khin uh hi
[Pai. 16:22–29]) leitung piancil a kipanin Sabbath hong kipia khin ahi hi.
Sim
in, Pai. 35:1–3. Biakbuk lam ding thu tawh kizomin bang thuman kipulaak kik
leuleu hiam?
_______________________________________________________
Sabbath
le a thupuak in a tawntungin Pasian hong hilh hi. Amah in kua hi-a, Ama nasep
lianpite thu hong hilh hi. Amah in eite tawh a hong nungta khawm nuam Pasian
ahihna zong hong hilh hi. Tua hi-in Sabbath le biakbuk hong hilh thu in kibang
hi; a pulaak uh thu in kikhat hi: tua thu in Pasian in a mite tawh hong nungta
khawm nuam hi. Thuciam Lui-a Sabbath in thupuak tampi nei hi.Tua thute a tomin
thu 5 tawh kipulaak thei hi. (1)Topa in Piangsakpa hi. Lai Siangtho thupatna-ah
a kipulaak thu in hih thu mah bulphuhin a pulaak ahi hi (Pian. 1:1). Piansakna
thu kician takin hong phawksak in Sababth hi (Pian. 2:2, 3; Pai.20:8–11). Hih
thu panin eite Pasian in Piangsakpa hi, cih thu le thuman thute hong mengkhia
ahi hi. (2) Messiah hong pai ding hi, ci-in lametna in Pasian kamciamna tungah
kinga hi. Tua Honpa in gulpi Satan tungah zawhna a ngah ding hi. (3) Pasian in
Ama ukna gam hong phut ding hi; Sabbath in tua Gam hong ciamkholsak hi. (4)
Hotkhiatna in Topa kiang pa hong pai hi. Pasian mite in Topa in amaute Honpa le
Tanpa hi, ci-in a pulaak uh hi. Hotkhiatna in Ama hehpihna bekbek ahi hi.
(5)Pasian in mihing khempeuh tungah Thukhenpa hi.Amah a nial mite in lametna
bangmah nei lo uh hi. Ahi zongin Topa a zui mite in lametna le hotkhiatna tawh
a nungta uh hi.
Jew
mite in thucin khat nei uh hi: Israel mite in Sabbath a kemcing hi bek tham
lo-in Sababth in amaute a kem a cing hi zaw hi. Ei Adventist thu-um mite in
zong tua bangin i pulaak loh hangin i kalsuanna, i nuntakna khempeuhah Sabbath
dinmun in thupi mahmah hi lo ahi hiam? 91
MONDAY September 22
Citpiakna
leh Kha Siangtho
Sim
in, Pai. 35:4–36:7. Tuni tuhunin i nuntakpih ding bang thu hong hilh hiam?
Biakbuk
lam nadingin van manpha tuamtuam tampi kisam hi. A kisam van le nate Pasian
mite piakna tungtawnin kingah thei a, amaute in lungsim takpi le piaknopna
lungsim tawh pia uh hi. Kham, silngo, ngun, puan manpha tuamtuam, suangmanpha,
sathau, acacia sing, olive thau a kipan van le na tuamtuamte a pia uh hi. Mite
in amau sepna panin a ngah thuphate tua bangin citpiak nopna tawh a pia ciat uh
hi. Biakbuk lam nadingin van kisam khempeuh a ngah thei uh hi. Biakbuk sung
zepna a tuamtuamte zong a pia khia uh hi. Tu-in amaute in Topa tungah lungdam a
ko thei uh hi. Topa Pasian hehpihna le Ama vanglian makaihna hangin amaute in
Topa tungah piaknopna lungsim nei ciat uh hi.Mihonpite in lungdamin piak nopna
tawh a piak uh tak ciangin a kisam zah sangin pia khia uh ahih manin tu-in
Moses in “Mihonpite tungah a piak uh khawl phot dingin a pulaak hi ( Pai.
36:5). Bang hang hiam cihleh amaute in biakbuk lam nadingin a kisam zah sangin
tampi a pia khia uh hi (Pai 36:7).
Kha
Siangtho makaihna tungtawnin Pasian in mi kimkhat tungah siamna tuamtuam guan
a, khutsiamna neite in biakbuk lamna-ah makaih uh hi. Tua mite in Bezalel,
Aholiab, amaute in Kha Siangtho tawh a kidim mi ahi uh hi (Pai. 35:31); amaute
in Kha Siangtho piak siamna tawh kidim uh a, biakbuk lamna-ah kician takin ma a
pang thei uh hi. Biakbuk lam kizawh nadingin nasep tampi kisam a, Pasian lah
bangin Moses in hoih takin biakbuk lam a zo thei hi. Tua bangin Israel mite in
biakbuk lam a zawh theihna uh in Kha Siangtho piak siamna tuamtuamte le
theihnate in nasep mavanna a guan hi.
Kha
Siangtho tawh kidim nadingin mitphial kaal sungin tha khatin a kingah thei ding
hi lo hi.Kha Siangtho in thu-um mite tungah siamna le theihna tuamtuamte hong
guan hi. Tua bang siamna, theihnate in Pasian gam a tangzai nadingin a hong
kipia ahi hi. Topa a zui mite in tua bangin nasep masuan a zo thei ding uh hi.
Kha
Siangtho silpiak bang siamnate na ngah hiam? Tua siamna, theihnate khangto thei
ahihlam nap hawk ding kisam hi. Kha Siangtho gah in tua bang siamnate hong
khangsak thei hi. (Gal. 5:22, 23). 92
TUESDAY
September 23
Biakbuk
Kilamna
Sim
in, Pai. 36:8–39:31. Bang hangin biakbuk kilamzia ding limtakin kihlh hi ding
hiam? HIh in Pasian in a neng a tawng thute thupi ngaihsut hi, cih hong hilh hi
lo hiam?
_______________________________________________________
Topa
sawl bang tektekin Moses in zong biakinn lam hi. A neng a tawngin a kihilhna a
om bangin biakbuk kilam hi. Tua bangin a lamna-ah hih thute kimu thei hi: (1)
Biakbuk lamna-ah puan nam tuamtuam, vanzat tuamtuamte le van le na tampi kihel
hi (Pai. 36:8–38); (2) Thuciamna singkuang (Pai. 37:1–9); (3) khomun koihna
sabuai (Pai. 37:10–16); (4) Meivakna khuam (Pai. 37:17–24); (5)Meihalna
tau/kuang (Pai. 37:25–29); (6) meihalna tau (Pai. 38:1–7); (7) khut le khe
silna kuang Pai. 38:8); (8) Biakbuk tual (Pai. 38:9–20);le (9) biakbuk lamna-a
kizang van le nate (Pai. 38:21–31). Paikhiatna bu sungah ephod, awmdal le
siampi puan tuamtuamte thu kigelh hi.
Biakbuk
sung nasep khempeuh in a kimu thei lungdam hotkhiatna, Pasian geelna thu vivei
hong hilh hi. Tua biakpiaknate in (1) bangci bangin Pasian in mawhna mudah hi,
cih thu le (2) a kisik mite a hong hotkhiatzia hong hilh hi. (3) Mawhnei mite
thuak ding thute le 4) mawhna om nawn lohna vanthak le lei thak in vanglian
mahmah ding ahihna hong hilh hi.
Nisim
biakpiakna le kum khat khat vei biakpiakna in kibang lo hi mah taleh a nihin
kizopna lianpi nei hi. Hih thu nihte in koi bangin Pasian in mawhna beisak ding
ahihna le mawhnei mite a hong hotkhiatzia hong hilh hi. Messiah sisan in
mawhmai nadingin a kicing hi (1 John 1:7). Mawh thuumna le Khrih dikna puan
bangin silhna in a hong kipia khong hotkhiatna thu bulpi hi (Late 32:1, 2). Hih
bangin a kisik mi in mawhmai-na ngah ding ahihna a khamuang thei hi. Hotkhiatna
thu sungah nuamna tawh a nungta thei hi. Kum khat khat vei biakpiakna in
Mawhsuutpi Ni-a kipia hi-in, hih ni-a biakpiakna in Pasian in koi bangin mawhna
beisiangsak ding ahihna a hong hilh kholkhol hi. Tu laitakin Khrih in vantung
biakbuk ah siampi na semin a om hi. Hih nasep in Pasian in eite aa dingin a sep
hotkhiatna thu hong hilh hi (Heb. 7:25); tua in mawhna khempeuh a beisiangna hi
ding hi (Dan. 7:13, 14, 22, 27; Dan. 8:14; Mang. 21:4). Biakbuk in Pasian
biakna mun hi; Amah phatna le lungdam kohna mun hi.
Biakpiakna
in Pasian tawh kizopna hi-in, Amah tawh nungta khawm dingin thu-um mite a hong
sam hi. 93
WEDNESDAY September 24
Biakbuk
ah Topa Ompihna
Sim
in, Pai. 40:1–38. Koi bangin Israel mite in Pasian ompihna theithei uh hiam?
_______________________________________________________
Paikhiatna
bu tawpna in (Pai. 40) Thukham a hong kipiakna le biakbuk apna thu a pulaak hi.
Biakbuk apna in Sinai Mual a a nunung bel thupiang ahi hi. Pasian vangliatna
Ama siantho-na a kimuh khiatna, Topa zia le tong, itna tawh amaute a ompihna,
Ama hoihna a kimuhna hong suak hi (Pai. 3:5; Pai. 33:18, 19). Topa ompihna, Ama
vangliatna in biakbuk sung khempeuh a dim hi. Biakbuk tungah Shekinah
khuavak-taang heuhauu khat akimu thei hi. Hebrew mite in tua bangin Pasian
ompihna a ngah, amu uh hi. Amah in Hebrew mite a makaih hi.
A
kum nihna, a kha masa, ni masa ni-in Moses in biakbuk a lam kipan hi (Pai.
40:2, 17). Amah in biakbuk sung na khempeuh a kipan, Aaron le a tapate zong
ap-na, sathau nilhna a nei hi (Pai. 40:9, 13–15). Moses in biakbuk tual a kipan
Siangtho Mun le Siangtho Bel dongin Topa tungah ap-na a nei hi. Hih bangin a
ap-na khempeuhah biakbuk sung nasepna khempeuh zong nasep a kipan hipah hi
(Gam. 7:1). Biakbuk ap sungin Moses bek in Siangtho Bel sungah a lut thei hi.
Tua khit zawh ciangin kum khatin Mawhsuutpi ni ciang bekin Siampi Lianpa bek a
lut hi (Siam.16:2, 17). Hih hun sungtengin a kisem thute in Lai Siangtho hong
hilh bangin hih thute kizawhna a pulaak hi. (1) Piansak nipi kaal bei-na,
Pasian in piansak nasep khempeuh zo siang ahihna a pulaak hi (Pian.2:1–3); (2)
Biakbuk kizawhna, Tua hi-in Moses in a nasep khempeuh a zo siang hi.” (Pai.
40:33); (3) Solomon lam biakbuk kizawhna zong a pulaak hi (1 Kum. 7:51). Hih in
Piansakna le Israel mite biakbuk kizopna pulaak a, hih in Jerusalem Thak
(Pasian in a mite tawh a teen khopna) omna Lei Thak ah tatkhiat mite teenna
thu, vankhuanuai khempeuh tungah a pulaakna, hong hilh kholkhol ahi hi (Mang.
21:2, 3; le Mang. 22:1–4 enkak in). Pasian vangliatna in biakbuk sung a dim hi
(Pai.40:34); hih vangliatna in Moses suah hun a kipana Israel mite a ompih
tawntung hi-in Egypt pasiante tungah gimna nam 10te kiat sung dongin Hebrew
mite a ompihna kimu thei hi; tua bek tham lo-in Egypt saltanna pan suahtakna
zong Topa vangliatna mah tawh a suakta thei uh hi.
Tu-in
koi bangin Topa tawh na nungta hiam? Bang hangin Topa tawh nuntak khopna in
thupi hiam? 94
THURSDAY
September 25
Zeisu
In Mihing Nunna Tawh Hong Nungta
Sim
in, John 1:14. Koi bangin Khrih in mihing a hong suahna in biakbuk tawh
kitehkak thei hiam?
_______________________________________________________
Jesuh
in mihing a hong suahna thu in thuthuk lianpi, mihing in i tel zawh loh thu
khat hi.Leitung pilna (science) in zong a theih bat zawh loh thu khat hong suak
hi. Tatkhiat mite in bei hun nei lo-in a tawntungin tua thu a suutsuut ding uh
hi. Nungzui John pulaak bangin Khrih in mihing nunna hong la-in eite tawh hong
teeng khawm hi. Hih thu-ah Jesuh in Thuciam Lui pulaak Topa Pasian hong
phawksak hi. Amah in Israel mite Canaan gam zuanin a khualzinna lam tawntungah
Sinai le sehnel gamlakah biakbuk tungtawnin a teengkhawm hi. Mihingin a hong
pian ciangin Jesuh in mihingte tawh a hong teengkhawm ahi hi. Bangzahin hong
kiniamsak hiam! Tawntung Topa in mihing khat bangin hong nungta hi. “Pasian in
ei tawh hong om khawm taktak ahihna” hong hilh phapha thu hi lo hiam?
Matthew
18:20 sunga kipulaak bangin Jesuh in Ama min tawh mi nih le thum a tutkhhopna
peuhmah kei ka om hi” ci-in a pulaak hi. Khrih in Kha Siangtho tungtawnin a
mite tawh a hong omkhawm hi. Khrih in Amah tawh nai tak kizopna a nei dingin
hong samsam hi. ‘Em in. Kongkhakah dingin kong ka kiu hi. Ka aw za-in kong hong
hon mi sungah ka lut ding a, amah tawh an ka ne khawm ding hi (Mang.3:20).
Mang.21:1–3
sim in. Bang thu kipulaak hiam?
Jerusalem
Thak in vantung panin leitungah hong tuak suk ding hi. John in hih bangin
pulaak hi: “Kumpi tokhom panin aw ngaih mahmah khat ka za a, "Tu-in Pasian
tenna mite tawh om khawm ta dinga, amah amaute tawh a teng khawm ding hi.
Amaute ama mi hi ding uh a, Pasian mahmah amau tawh om khawmin, amaute Pasian
hi ding hi”(Mang. 21:3). Jerusalem Thakah biakbuk om lo ding hi (Mang. 21:22)
Bang hang hiam cihleh vantung khempeuh in Pasian biakbuk hi. Khuapi sau-na, a
zai-na, a dung a vai, a sanna in kikim hi (Mang. 21:16) ; vantung biakbuk
siangtho bel mun in zong tua bang mah hi. A dung a vai, a sanna a vekin kikim
khin hi. Tawntung a tatkhia mite teen nading mun in mawhna, sihna le gim
thuakna cihte a om lohna mun hi ding hi.
Jesuh
sungah hong kipia kamciamte ngaihsun in. Koi bangin a tawp dongin Ama sungah
zungkha-in kip suak thei ding i hiam? 95
FRIDAY September 26
Simbeh
Ding: Ellen G. White, “The Tabernacle and Its
Services,” pp. 353–358, in Patriarchs and Prophets.
“Biakbuk
a kilam ma-in hotkhiatna thu kipulaak masa hi. Egypt gam saltanna pan suahtakna
a ngah khit uh ciangin Topa in biakbuk lam dingin Moses thu a pia hi. Tua
bangin Pasian hotkhiatna a upna uh hangin Hebrew mite in Topa thuciamna sungah
a kihel thei mite hong suak uh hi. Topa in amaute Pasian hi ding a, amaute in
Topa mite ahi ding uh hi (Pai. 6:7). Topa in a mite tawh a kizopna-ah amaute
tawh a bawl thuciam tungtawnin kizopna a nei hi. Amaute in zong tua thuciamna
mah siksan ding uh a, Topa tawh kizopna nei dingin Topa in a lamen hi. Biakbuk
in Pasian in a mite tawh a hong kimuhna mun takpi hong suak hi. Pasian le
mihing pumkhat a suahna mun hi. Saltanna pan suahtakna a ngah khit uh ciangin a
tuam vilvel kizopna a ngah thei uh hi. Tua kizopna in a tawntungin a kip ding
kizopna hong suak hi. Pasian mite in zong Topa tawh a kimuhna mun hi ding
hi.”Andrews Bible Commentary: Old Testament, “Exodus” (Berrien 19 Springs, MI:
Andrews University Press, 2020), p. 226.
Ellen
G. White in zong biakbuk ii ngimna hih bangin a na pulaak hi: “ Biakbuk sunga a
kisem khempeuh in Khrih nunzia, a sihna, sihna pan a thawhkikna le hotkhiatna
kigeelna thu khempeuh a pulaak, limcing khol bekbek ahi hi. Hih thute in
leitung hun bei ciangin a hong piang ding thute zong hong hilh kholkhol hi, cih
i phawk ding kisam hi. Tua thu in Khrih le Satan kido-na lianpi thu, van
khuanuai panin mawhna, siatna khempeuh a beisiang nading thu hong mukholsak
hi.” Patriarchs and Prophets, p. 358.
KIKUP
DING DOTNATE:
Biakbuk
sung nasepna, meihal biakpiakna khempeuh tungah biakpiakna thu mah a thu bulpi
lian khat hi. Ganhing nam tuamtuam tawh biakpiakna kinei hi. Tua ganhing site
tawh biakbuk siansuahna kinei hi. Pasian hong hehpih itna in bang zahin lamdang
a hiam? Amah in van khuanuai a om khempeuh Piangsakpa hi. Ahi zongin mawhnei
mite lakah biakbuk tawntungin a hong omkhawm hi. Eite sih ding tangin Amah mah
in sihna a hong thuak hi. Hih in Pasian zia le tong hong hilhna hi lo a hiam?
Hih thu banah Khrih hong sihna in Pasian in Ama ukna tawntung gam a luah dingin
hong deih ahihlam hong hilh ahi hi.
Sim
in, Hebrews 8:1–6. Hih in leitung biakbuk thu bang hong hilh hiam? Tua thu in
tu-in vantung biakbukah Jesuh nasepna bang thu a pulaak hiam?