LESSON
8 *August 16—22
SINAI
A THUCIAM
SABBATH
NITAAK
Tu
Kaalsung Simding: Pai. 19:1–20:17, Mang. 21:3, Thkna.
5:6–21, James 1:23–25, Rom. 3:20–24, Rom. 10:4.
Kamngah: “Nang mahmah in, Egypt tunga ka hihsa le muvanlai kha tungah hong pua in ka kiang kong tut na mu khin hi. Tu-in ka thu khempeuh nong man kima, ka thukhun na zuih leh, tua ciangin minamte khempeuh lak pan ka gou neih na hi ding uh hi. Leitung buppi kei aa ahi ta zongin, note a kei adingin siampi gam khat le minam siangtho khat na hi ding uh hi,’ hih thute Israel-te tungah na gen ding hi," a ci hi.” Pai. 19:4–6.
Egypt
panin a suahtaksak khit ciangin Pasian in Israel mite koi-ah makaih hiam?
Khapsa Gamah a makaih hi. Koi mun dang ah makaihlai hiam? Gam kilamzia zui-in
man mahmah hi mah taleh Pasian thuthuk panin a man het lo thu hong suak hi.
Topa Pasian mahmah in amaute ko-ah makaih cih a pulaak hi. “‘Nang mahmah in,
Egypt tunga ka hihsa le muvanlai kha tungah hong pua in ka kiang kong tut na mu
khin hi”(Pai. 19:4).
Mihing
in Pasian kiang pan paikhia-in a om ciangin Topa in hong zong hi. Ama kiang
kilehkik dingin hong sam phapha hi. Topa mah in lampi hong in amaute sam a, He
took the initiative “Koi ah om na hi uh hiam?(Pian. 3:9), ci-in a sam hi. Topa
in hong zong masa tawntung hi. Jesuh in zong hih bangin hong sam hi. “ Van gik
pua-in a gim mite ka kiangah hong pai ta un; tawldamna kongpia ding hi. Ka
hakkol puak nop a ka van zong a zaang hi. Keima sungah tawldamna na ngah ding
uh hi”(Matt. 11:28, 29).Pasian in eite khempeuh hong sam hi; tawntungin i tun
nading mun in Ama hong sapna i dawnkikna tungah kinga hi.
*August
23, Sabbath a ding kiginkholhna in tu kaal lesson sim in.
MONDAY August 17
Sinai
Mual ah
Sim
in, Pai. 19:1–8. Pasian in Sinai Mual bulah Israel mite tungah bang kamciam
hiam?
_____________________________________________________
Pasian
in Israel mite Sinai Mual ah a makaih hi. Sinai Mual ah Thukham Sawm suangpek a
pia hi. Sinai Mual, Jebel Musa mun ah (mualsanna pi 7,497 ahih keileh 2,285
meters sang hi). Hih munah Pasian in Moses tawh tam veipi kimuhna nei hi.
Pai.3:1, Pai. 19:2, Pai. 24:18), kum tawl khat khit ciangin hih mun mah ah
Elijah in Topa tawh kimu hi (1Kum. 19:8). Hih mun mah in Egypt panin a mipihte
a makaih dingin Moses a sawlkhiatna mun hi (Pai. 3:1, 10). Hih mun mahin Topa
Pasian in Moses tungah Abraham, Isaac le Jacob tungah kilangin Israel mite
thupha pia ding ahihna a pulaakna mun hi (Pai. 3:12).
Kha
nih sung bang a khualzin khit uh ciangin Israel mite in Sinai Mual hong tung uh
hi. (Pai. 19:1); Sinai ah kum khat phial bang a taam uh hi. (Pai. 19:1le Gam.
10:11, 12 enkak in). Topa in hih hun sungin thukham tuamtuam piak a nei hi (
Tua thupiakte in Pai. 19–40, Siam. 1–27 le Gam.1:1–10:10 sungah kimu thei hi.
Israelte in Sinai Mualah a omna thu in Moses gelh Laibute thugil lianpi khat
hong suak hi. Hih thu in Israel mite in Pasian teel tuam minam ahihna uh a
zungpi a pulaak hi. Amaute in dawi biakna le milim biakna a nei lo minam hong
suak uh hi. Israel le Pasian kikal Thuciam bawlna-ah Topa mah in maapan hi.
A
siangtho minam i cih ciangin Topa tungah a ki-ap minam, a diakdiakin milim bia
a kim le paam mite tungah Topa zia le tong po kilangkhia sak minamte cihna hi.
Amaute in siampi nasem dingin sapna ngah uh hi. Midangte in Topa tawh kizopna
nei dingin a bawlsak ding uh hi. Topa kiangah mite a tunpih ding uh hi. Ama
thuhilhna bangin a nungta ding uh hi; Ama thupiakte zong a zui ding uh hi;
namdangten zong a zui dingin a makaih ding uh hi. Hih thuciam in thukham tawh
kipawl hi-in Pasian le a mite kizopna thuciam hi. Hih thuciam ii paizia in nam
a tuamtuam nei hi. “Keimah in amaute Pasian ka hi ding a, amaute in Keima mi
ahi ding uh hi (Pai. 6:7, Siam. 26:12, Jer. 24:7, Jer. 31:33, Heb. 8:10, Mang.
21:3).
Pasian
ii suangmanpha-in kingaihsun in! Tua in i hamphatna lianpi hi lo hiam? Tua bang
hamphatna i ngah bangmahin masuan lianpi tawh hong kipia khawm hi lo hiam?
MONDAY August
18
Piakkhong
Ngah Ding Kiging Khol
Sim
in, Pai. 19:9–25. Koi bangin Pasian in Israel mite in Thukham Sawm ngah dingin
a kigingkholsak hiam?
_____________________________________________________
Pasian
in Sinai Mualah a mi Israelte tungah Thukham Sawm a piak ding ciangin thuhilhna
kicinna takin a pia hi. Amaute in a pualam kisiansuahna nei dingin a kihilh uh
hi. Tua in Pasian tungah a kipiakna uh a pulaak hi ding hi. Amaute in Topa
vangliatna lamdang takin a muh dingin a kiginkholhna uh hi ding hi. Sinai Mual
tungah meisahpi khat a kimu thei hi. Pengkulte gin ngaih takin tum uh a,
giahphual a om mi khempeuh lau-in ling ciat uh hi (Pai. 19:16).
Thukham
Sawm in Pasian lungtang a hong kilaakna hi bek tham lo-in Ama deih zia le tong
zong hong hilh hi. Lai Siangtho hong hilh bangin Thukham Sawm in Pasian pulaak
khiat ngiat ahi hi (Pai. 19:19; Pai. 20:1; Thkna. 5:4, 5) Pasian in a khut tawh
a gelh ngiat thukham ahi hi (Pai. 24:12, Pai. 31:18, Thkna. 5:22). Moses tungah
nih vei akipia Thukham hi; a tuam vilvelin a kipia Thukham hi (Pai. 32:19; Pai.
34:1; Thkna. 10:1, 2). Paikhiatna bu sungah Thukham Sawm (Decalogue) pen “Teci
panna” zong kici hi (Hebrew: ‘edut; Pai. 31:18); ahih keileh “Thuciam kammalte”
zong kici hi (Hebrew: dibre habberit; Pai. 34:28). Thuhilhkikna sungah zong
“Suangpek tunga kigelh thuciam” kici hi (Thkna. 9:9, 11, 15). Hebrew tawh a
kigelhna Lai Siangthote sungah “Thukham Sawmte” cih kammal om lo hi. Hebrew:
“mitzwot”“Thukhamte kici ziau hi. Ahi zongin thum vei “Kammal Sawmte” kici hi.
Thukham
Sawm tawh kisai version namnih om hi. Hihte nih in kibang lo deuh hi. Amasa zaw
in Pai. 20:1–17 sungah kimu thei hi. A nihna in Thkna. 21:3–21 ah kimu thei hi.
A nihvei-na kipia thukham sawm in kampau tawh Moses in Israel mite tungah a
kipia thukham ahi hi. Paul in thukham in itna hi, ci-in a pulaakna-ah Thukham
Sawm mah siksanin hong hilh ahi hi (Rom. 13:8–10). Hi taktak hi. Itna in Pasian
thukham tomkimcingin a pulaak ahi hi. Bang hang hiam cihleh Pasian in itna hi
(1 John 4:16).
Koi
bangin Pasian Thukham Sawmte in Ama hong itna pulaak hi, ci-in na theitel hiam?
A khiatna in bang hi ding hiam? Koi bangin Thukham in Pasian hong itna
kilaangsak hiam?
TUESDAY
August 19
Thukham
Sawm Pan Kingah Hamphatna
Sim
in, Pai. 20:1–17.Thukham Sawm thu guipite bang kipulaak hiam? Koi bangin kilam
hiam?
_____________________________________________________
Thukham
Sawm in thupiak tawh kipan lo ahihna ciapten dingin hoih hi. Ahi zongin Pasian
in a mite adingin a sep thute tawh kipan zaw hi.‘Keimah in Topa na Pasian ka hi
hi. Egypt gam panin note a hong paikhiatpih Topa na Pasian uh ka hi hi (Pai.
20:2). Topa in amasa-in Ama hehpihna hangin a mi Israelte suahtakna le
hotkhiatna a piak kipulaak masa bel hi. Tua khit ciangin Ama deihna a pulaak
pan hiThukham Sawm a tom a pulaak ding hileh “Itna” cih ding hi (Rom. 13:10). A
lian penpen thukham in itna thupiak hi. Hih in lampi nih tawh kipulaak hi:
Pasian itna (Tkhna. 6:5) le vengte itna hi (Siam. 19:18). Amasa thukham 4 te
in, Pasian it i cih in koi bang hiam cih hong hilh hi. Tua tawh kizomin a dang
thukham 6te in vengte tungah itna i cih in koi bang, cih hong hilhna ahi hi.
Thukham Sawm kipatna-ah na khempeuh tungah Pasian zahtakna tawh kipan hi.
Tunglam itna (vertical love) le a dunglam itna (midangte itna) hong hilh hi.
1.
Pasian zahtakna le pahtawi-na a masa bel hi-in, i nuntakna-ah tua sangin a
thupi zaw dang bangmah om lo hi, cih hong hilh hi. Hih in a masa thukham hi.
2.
Pasian zahtakna le pahtawi i cih ciangin milim khat peuh, a kimu thei na khat
peuhpeuh, limciinna ahi-a, Pasian tawh kizopna ahi zongin na khat peuh tawh
kilaih thei hi lo hi. Topa i itna in na khempeuh tungah a masa bel ding le a
siangtho bel hi. Topa simloh kuamah bia lo cihna hi.
3.
Pasian min zahtak—Ama minphatna le a zia le tong (Thukham 3na)
4.
Tawlngak nile biakpiak Ni—Sabbath sianthosakna (Thukham 4na)
5.
Nulepate zahtakna (Thukham 5na)
6.
Nuntakna zahtakna(Thukham 6na)
7.Nupa
suahna sianthosakna (Thukham 7na)
8.
Mi khat ii neihsa zahtakna (Thukham 8na);
9.
Midangte zahtakna (Thukham 9na)
10.
Huaiham angsung khualna in zia le tong mualsak ( Thukham 10na)
Jesu
mahmah in hih bangin a pulaak hi:“ Kei nong it uhleh ka thupiak na zui ding uh
hi. (John 14:15; 1 John 4:20, 21). Tua hi-in sawlmanna mantak in itna tawh
kilangsak hi. Jesuh tungah a lungdam mi in lungdam takin midangte tungah zong
itna a nei hi.
WEDNESDAY August 20
Pasian
Thukham Sepna Tuamtuamte
“Tua
hi-a thukham siangtho a, thupiak zong siangtho-in maanin a hoih hi” (Rom.
7:12). Lai Siangtho sunga kigelh bangmahin Pasian thukham in thu hoih lam a
pulaak hi zaw hi. (Matt. 5:17, 18; John 14:15; 1Kor. 7:19). Thukham tawh kisai
la puah zong kimu thei hi (Late 119), la-in kisa hi (Late 19), sun le zanin
lung ngaihngaih ding ahi hi (Late 1:2, Josh. 1:8). Thukham in siatna panin hong
kem a, pilna, thu theihna, cidamna, lungnopna, daihna hong guan hi. (Thkna.
4:1–6, Pau. 2–3). Lauhuai-na, buai-na, kilem lohna le sihnate in hong ngak hi
(Pian. 2:16, 17; James 2:12). Thukham in Jesuh hong lak hi. Amah in mawhna hong
maisak hi. I nunzia hong khelpa hi(2Kor. 5:17, 1 John 1:7–9). Tua bangin
Thukham in “paidagogos,” hi, a khiatna in Khris kiang hong tunpih, lamlakpa hi
(Gal. 3:24).
James
1:23–25 sim in. Bang thu kigen hiam? Thukham in hong hon thei lo hi mah taleh,
koi bangin tua thute in thukham nasepna hong theitelsak hiam?
______________________________________________________
Limlang
in i mai a niin baang khat peuh hong musak hi. Ahi zongin tua limlang in hong
siangsak thei peuhmah lo hi. Tua bang mahin thukham in i niitna, kihhuai-nate
hong musak bek hi-a, a hong siangsak thei kei hi. Thukham zuihna tawh Pasian
mai-ah dikna kingah thei lo ahih manin tua bangin thukham zuihna tawh dikna
ngah ding hanciamna in a mawkna taktak ahi hi. Limlang in i niitna hong musak
thei bek hi-in, a hong siansak theih loh mah tawh a kibang ahi hi.
Hotkhiatna
in upna tawh kingah thei hi bek ahih manin gamtatna pha, thukham zuihna tawh
kuamah in hotkhiatna ngah lo hi. Khristian pawl khat in tua bangin a pulaak uh
hangin Khris in thukham a beisak hi peuh mah lo hi. Khris in eite adingin sihna
hong thuak khin ahih manin thukham zuih kul nawn lo hi, ci uh hi. Ahi zongin
mawhna in bang hi, cih i theih nadingin Thukham in hong hilh hi. “Thukham a om
lo hileh mawhna cih peuhmah i theithei kei ding hi (Rom. 7:7 ). Hih bangin
thukham le hotkhiatna kizopna theihkhialhna hangin thukham kisam nawn lo hi,
kici kha zel hi. Thukham a om manin bang hangin hotkhiatna kisam ihihlam hong
theisak hi zaw hi.
Koi
bangin Pasian thukham bangin nungta dingin na hamciamna-ah lawhcinna na ngah
hiam?Ahih keileh bang hangin hotkhiat lungdamna thu (gospel) kisam i hiam?
THURSDAY August
21
Thukham
In Ei Adingin Pasian kamciam Hi
Sim
in, Romans 3:20–24. Thukham Sawm zuihna tawh dikna kingah lo hi, ci-in Paul in
hilh mah taleh koi bangin Thukham Sawm in i nuntakna-ah bang sap nei hiam?
________________________________________________
Hebrew
kammal “dabarim” in Thukham Sawm a pulaak kammal ahi hi (Pai.34:28,Thkna. 4:13,
Thkna. 10:4); a taktakin hih kammal in “Thukham” a pulaak kammal hi lo hi. Ahi
zongin “kammalte” cih khiatna nei hi. Hih “kammal” in “dabar” (mal tawm genna),
a khiatna in “kamciam” cihna zong hi. Tua ahih manin mun tampi-ah kamciam ci-in
a kipulaakna kimu thei hi (1 Kum.8:56; 2Khang. 1:9; Neh. 5:12, 13; Thkna. 1:11;
Thkna. 6:3; Thkna. 9:28; Josh. 9:21; Josh. 22:4; Josh. 23:5), “dabar” a khiatna
in nate min (noun) ahih keileh “sepna” ‘gamtatna” (verb)khat zaw sangsang
kipulaak hi-in kamciam a pulaak kammal hi zaw hi. Ellen G. White in Thukham
Sawm nasep hih bangin hong hilh hi: “Thukham Sawmte in…….. kamciam sawmte ahi
hi.”Ellen G. White Comments, The SDA Bible Commentary, vol. 1, p. 1105.
Thukham
Sawm in Pasian kiang pan hong pai kamciamte hi. Tuate in lam hong lak a, a
lamdang nate hong musak hi. Ahi zongin tua thute i nuntakpih ding kisam hi.
Romans 10:4 sim in. Koi bangin Paul pulaak Khrih sungah cih thu in “Thukham
mong hi’ cih thu na theitel hiam?
Paul
in a pulaakna-ah Jesuh Khris in thukham ii mong, mungtup “telos” hi, ci hi. Ahi
zongin Khris in thukham beisak hi; hemkhia hi, cihna hi lo hi. Beisak deksuai
lo-a Khrih in thukham mungtup a kicingsak hi zaw hi. Thukham deihna a pulaak hi
zaw hi. Khris hong sihna hangin Thukham a bei hi lo hi. Ahi zongin Khrih sihna
in Thukham in kip tawntung hi, cih kilangsak zaw hi. Paul in thukham a thupi-na
hong hilhna a hi hi. Thukham thuneihna kip tawntung lai ahihna le cikmah hunin
bei ngei lo ding ahihna zong hong hilh hi(Rom. 3:31, 1Kor. 7:19, Gal. 5:6).
“Telos” cih kammal a khiatna in ngimna, mungtup a pulaak kammal hi. Hun tawh
kisai-na nei lo hi. Khris in Pasian thukham ii deihna, a mungtup, ahih keileh a
khiatna theihtel nading tawhtang a nei hi. Tua hi-in Khris in thukham beisak
hi, cih thu in thuman hi lo hi. Khris in thukham ii mungtup hong hilhpa hi.
Koi
bangin thukham in Jesu hong lak hiam? Thukham in i nunzia ding hong lak hi lo
hiam? Thukham in Khris kiang hong tunpih hi lo hiam?
FRIDAY
August
22
Simbeh
Ding: Ellen G. White, “The Law Given to Israel,” pp.
303–310, and “Satan’s Enmity Against the Law,” pp. 331–342, in Patriarchs and
Prophets.
“Pasian
in thukham a pulaak ciangin Ama vangliatna kimu ding deihna nei hi. Ama zia le
tong pahtawi-na tawh tua bangin thukham tawisang dingin hong deih hi. I sepna
khempeuh, nuntak khuasakna khempeuh in Pasian thukham tawh kizopna nei hi. Ama
na sem ding le Amah zahtakna tawh a kalsuan ding hong deih hi.” Ellen G. White,
Patriarchs and Prophets, p. 303.
Hih
thu guipi in tuni dongin kiplai hi. Hih thugui in Pasian vangliatna, Ama
minthanna, a thupi-na theihtelna pan hong pai hi. Pasian vangliatna a thei
takpi hi lehang, i kiniamkhiat ding a lungdam a ko tawntung nuam ihi ding hi.
Pasian siantho-na mu semsem hi lehang i kicin lohnate i mu semsem ding hi. Tua
hi-in Jesuh hong hilhna-ah Ama mai-ah i kiniamkhiat ciangin Jesuh in i Honpa,
le i Kumpi hi, cih i tel semsem ding hi. Ama thupiakte zong a hamsa lua hi lo
hi (Matt. 11:28–30). Thukham in kip tawntung ahihna Khrih in hong hilh hi
(Matt. :17–20). Itna le lungdamna tawh Pasian thukham a zui ding ihi hi. Bang
hang hiam cihleh a khawnkhong in hotkhiatna hong pia hi. Thukham palsatna
hangin gimna i tuak tampi om hi. Thukham zuihna hangin khamuanna hi lo-in Jesuh
sungah hotkhiatna hangin khamuannna i ngah thei hi.
KIKUP
DING DOTNATE
1 Thukham bangin i nuntak nadingin Topa
zahtakna kisam hi. Tuni tuhunin i pawlpi in Pasian zahtakna i nei hiam?
Zahtakna nei toto na hiam? Ahih keileh zahtakna a nei lo na hiam?
2. Thuciam omzia in “Keimah in note Pasian ka hi
ding a, note in Keima mi na hi ding uh hi.” Hih in nang mimal ahih keileh na
pawlpi adingin bang khiatna nei hiam?
3. Pasian in bang sem dingin hong sawl hiam? Sep
zawhna tha hong guan hi. Ellen G. White in a pulaakna-ah “Hong thupiak khempeuh
matutzawh nading tha zong hong guan hi.”Christ’s Object Lessons, p. 333. Koi
bangin na nuntakna -ah hih kamciam tangtung hiam? “Dabar” a khiatna na
nuntakpih hiam?
4. Singlamteh tunga Khrih hong sihna in thukham
beisa hi, ci-in a pom mite pulaak, koi bangin na dawng ding hiam? A taktakin
singlamteh in bang thukhamte beisak hiam?