LESSON
9 *August 23—29
Thukham
Nuntakpih
SABBATH
NITAAK
Tu
Kaalsung Simding: Pai.21:1–32, Pai. 22:16–23:33,
2Kum.19:35, Matt. 5:38–48, Rom. 12:19, Matt. 16:27.
Kamngah: “Tua ciangin TOPA in Moses kiangah, "Israel mite kiangah hih thu gen in: ‘Vantung panin note hong kihopihna no ciatin na mu zo uh hi: Kei tawh nong biak khawm dingun pasian khatpeuh bawl kei un; ngun pasian ahi a, kham pasian ahi zongin bawltawm kei un.” Pai. 20:22, 23.
Pasian
in a mite a kim a paam vua mite tawh kibang ding deih lo hi. Amah in a mite
tawh upna thuciam a bawl nuam hi. Amaute in Topa makaihna nuai-ah a nungta
dingin a deih hi. Mimal khat ciat in tua Thukham nuai-ah nungta, khuasa dingin
a deih hi. Thukhente le thukham tawh a makaih ding makaite zong a koih hi.
Siampite in mihonpi tungah Topa thukham a hilh ding uh hi. Nulepate in zong
thukham hilhna ding masuan lianpi a nei uh hi. Minam khat ciat in tua Thukham a
kilangsak ding uh hi. Amaute nunzia in thukham ii mungtup, thukham deihna
thukham Piapa zia le tong akilangsak ding uh hi. Gentehna, Pharoah in Hebrew
mimal khempeuh tungah thupiak a nei hi.
Tua
thukham in Pasian zia le tong a kilangsak ding hi. Amaute nunzia in siatna, a
hoih lo thute a kilangsak ding uh hi. Hih thu tawh kibang lo-in kumpi khat in
thukham a bawl zenzenleh, gentehna gam mi kum 18 tung siah peuhmah in pilsinna
a khawnkhong in sin theihna ngah ding uh hi, cih thukhun a bawl uh hi. Hih
kumpipa lunggulh kilangsak hipah hi. Tua bangmhin Pasian thukham in Ama zia le
tong a kilangsak hi; Ama hoihna, itna, manphatna, dikna deihin siatna ahihleh a
deihlohna kilangsak hi. Thukham in siangtho ahih bangmahin Pasian in zong a
siangtho hi. Nunna bucing mitsuanin kalsaunna-ah Thukham in lauhuai-na, siatna
panin hong dal thei hi. Pasian zahtak in; tua hileh khat le khat kizahtakna a
om ding hi. Nuntakna khat a manphatna in thukham tungah kinga ahih man ahi hi.
*August
30, Sabbath a ding kiginkholhna in tu kaal lesson sim in.
SUNDAY
August 24
Thuciamna
Thupiak
Pasian
in Sinai Mualah Ama thukham a piak lai-in a mite tawh a kizopna tungtawnin
nuntak khuasak zia ding a hilhna kimu thei hi. Tua hileh amaute in a siangtho
nuntakna a nei thei ding uh hi. Thukham thu guipite in nisim nuntak
khuasakna-ah i nuntakpih ding thu gilte hi. Thukham sawm a piak banah Thuciamna
Thukhun zong a pia hi. Thukhenmangte in hih thukhunte limtakin a zuih ding uh,
man takin thukhenna lamlak dingin Pasian in a ahi hi. “Mihonpite lungsim in
saltanna le milim biakna in tuamcip ahih manin thuman khuavak amu thei kei uh
hi. Pasian thukhamte le a thupiakte deihna bulpi zong a thei kei uh hi.
Pasian
thukham sawmte hoih takin a tel theih nadingun Moses le Aaron in a hilhhilh uh
hi. Thukham Sawmte tungtawnin thu kikhen hi-a, tuate in ciangtan nei lo pilna
le thutanna hong hilh hi. Bang hang hiam cihleh tua thute in gam ki-ukna a
kipan mimal nuntak khuasakna lam hong lak thute ahi hi. Thukham Sawmte bang
lo-in Moses tungah a kipulaak thukhun tuamtuamte zong Israel mihonpite tungah a
kizasak khin hi.” Ellen G. White, Patriarchs and Prophets, p. 310.Pai. 21:1–32
sim in. Hebrew mite tungah a kipia thukhunte lakah sila (nasemte tawh kisai),
ei le ei kithahna le thuman lopi-in gim thuakna tawh kisai bang thu kipia hiam?
Thuciam
Thukhun in Paikhiatna sung mun tampi-ah a kipulaak kimu thei hi (Pai.
21:1–23:19). Hih thukhun khempeuh le thukhamte in siatna a pun loh nadingin
kidalna, dai kikai bangin kingaihsun thei hi. Khua sung tual sung limtakin
kalsuan theih nading lamlak zong hi. Sila tawh kisai thu khunte in a tuam
vilvelin a kipia thukhunte hi-in leitung ngei-na taanglai sila le to kizopna
bangin kizopnate tawh kibang lo hi. Hebrew silate in bitna ngah uh a, manpha uh
hi. Tuhun le taanglai hunte bangin sila le to kizopna-ah mihing takpi mihing
bangin kingaihsun lo a, van le nate bangin kingaihsun hi. Tote in a silate uh a
ut bangbangun a bawl thei uh hi. Ahi zongin Lai Siangtho sung a kigen sila le
to omzia in tua bang hi lo hi. Sal khat in a to kiangah kum 6 sung bek nasem
ding hi (Pai.. 21:1, 2; Jer. 34:8–22),a kum 7na ciangin sila khempeuh in a tote
uh ukna nuai panin suahtakna a ngah uh hi. Sila nei tote in Sabbath ni ciangin
a silate uh suahtakna a pia uh hi (Pai.20:9, 10), silate kitangsap an le tuite
zong a pia uh hi.
Sila,
sal neihna in a siatna lian mahmah khat hi. Sal tawh kisai i sep theih loh thu
tampi om hi phial taleh, sila le sal tawh kisai bang thu guipi i nial ding na
mu hiam?
MONDAY August
25
Thukham
Dangdangte
Pasian
hehpihna in thukhente in thuman takin thukhen dingin lamlak hi. Thu buai
tuamtuamte, mi tuamtuamte tungah gamtatzia ding zong a hilh hi. Neih le lamh
tawh kisai vai tuamtuam a tuah uh ciangin thuman takin thukhen dingin a hilh
hi. Thu tuamtuam kigawm khawmin, thukham palsatnate tawh kisai thute zong kimu
thei hi. Gentehna, bawngtal khat in inn khawi ganhing khat peuh si-lum a om leh
koi bangin thukhen ding cihte a kipan, ganhing khat in lo sunga ankungte a
neksak leh gan neite zuih ding thukhante zong kimu thei hi. A kikawm gan khat a
sihsuahleh gan neite tungah bangci lohkik ding cih thukhunte zong kimu thei hi
(Pai. 21:33–22:15).
Sim
in, Pai.22:16–23:9. Bang thukhun tuamtuamte kipulaak hiam? Koi bangin tua
thukhunte kizang ding, ci hiam?
_______________________________________________________
Pasian
thukham sungah thu tuamtuam kihel hi. Khat le khat kinengniamna tawh kisai
thukhunte zong kihel hi. Topa in kuamah in siatna tawh thuhkik ding a phal kei
hi. A hehpihna in a khial mite lamman hilh a, siatnate pelh ding lamlak hi.
Khua sung tual sungah siatna, gitlohnate om lo ding a deih hi. Siatna khat peuh
hemkhiapah ding, khat le khat kizopna hoih a om dingin vaihawm ding zong hong
hilh hi. Thuman le thutang zangin na khempeuh itna uksak ding, ci hi.
Sim
in, Pai. 23:10–19. Bang thu tawh kisai kipulaak hiam?
_______________________________________________________
Sabbath
le biakna pawite in biakpiakna thu pulaak uh a, hotkhiatna tangthu-ah a thupi
mahmah thute hi. Biakpiakzia ding limtakin hong kihilh khin hi. Nuntak
khuasakzia ding khempeuh Topa in hong hilh khin hi. Sabbath in leitung piancil
a kipan a kikoihsa ahi hi (Pian. 2:2, 3; Pai.20:8–11); Sabbath in suahtakna le
hotkhiatna tawh kizopna nei hi (Thkna. 5:12–15); hih in a vanglia Piangsakpa,
Honpa le Topa a pulaak hi (Mark 2:27, 28). Tua bangmahin Israel mite in kum
khatin pawi thupi thum bang nei uh hi. (1) Paisan Pawi ahih keileh Silngo sawh
loh pawi (March kha lang pan April kha sunga kibawl) (2) Pentecost ahih keileh
Anlak Pawi (Nipi kaal Pawi) Paisan pawi khit nipi kaal 7 khit ciangin kibawl)
tua hi-in hih pawi khit ni 50 khit ciangin a kibawl (3) Buk Pawi ( Booths) ahih
keileh kum bei pawi(September kha lang panin October kha sungin kibawl) Pai.
34:18–26, Siam. 23:4–44, Gam. 28:16–29:40, Thkna. 16:1–16), cihte kimu hi.
TUESDAY August 26
Pasian
Geelna Bulpi
Sim
in, Pai. 23:20–33. Pasian in bang lampi tawh Khapsa Gam luah dingin deih hiam?
________________________________________________
Israelte
in galdo gawpin a luah ding uh gam ngah ding cih pen Pasian in a geel masak hi
lo hi. Galdo kullo-in amaute tungah kipia ziau dingin Abraham, Isaac, le
Jacobte suan le khakte tungah kipia dingin kamciam om khin hi. Pasian in
Israelte tungah a piakkhong dingin a geelsa ahi hi. Khapsa Gam a luah dingzia
uh in San Tuipi a kanzia uh tawh kibang ding hi. Pasian in a mite adingin
galdo-sak hi. Amau a thahsawm mite tungah zawhna a pia hi (Pai.14:13, 14).
Egypt mite in gal lel suak uh hi. Bang hang hiam cihleh Topa in Israel mite
adingin lamdang takin a do hi. Tua bang mahin Assyrian kumpipa Sennacherib a
zawhpih hi. Assryria galkapte in galdo siamna limtakin a kihilh khin galkapte
ahi uh hi. Pasian in Israel mite tungah galzawhna lianpi a pia hi.
Bang
hang hiam cihleh Hezekiah kumpipa in Topa kamsang Isaiah thugente a um hi. (2
Kum.19:35, Isa. 37:36). Pasian in Abraham suan le khakte tungah Khapsa Gam
thakhat thu-in kipiapah lo ding ahihna Topa in Abraham tungah a pulaak hi. Ahi
zongin kum 400 khit ciangin a suan le khakte in a luah thei uh hi (Pian.
15:13–16). Bang hang hi ding hiam? Topa langpan veve uh ahih manun amaute
mawhna hai dimlet khin ahih ciangin Pasian in amaute teenna gam Hebrew mite
luah ding gam thak dingin Israel mite tungah a pia ta hi. Tua banah Israel mite
luahma-in Pasian in tua gam mite tungah a lamdang thu nih a sepna kimu thei hi.
(1) Amaute tungah lau-na, linna a tungsak hi. (2) Khuaitaangdep honpi khat in
Israelte galte khempeuh a hawlkhia mang hi. Israel mite hong tunma-in a galte
na kihem khin uh hi. Israel mite luah dingin Canaan leitang a nusiat ziau lel
uh hi (Pai. 23:27, 28). Khapsa Gam a luah nadingun vantungmi in amaute adingin
a do-sak hi, cih kimu thei hi, cih thu in a thupi mahmah thu hi. Israel mite in
Ama thuhilhna limtakin zui-in pom ding uh hi. Bang hang hiam cihleh amaute
lamlakpa in vanglian Topa Pasian mah hi (Pai. 23:21).
Pasian
deihna panin lampialna in Ama makaihna uplahna hi-in lawhsapna a tuak uh hi.
Hih thu in Pasian in a galte nangawn kisikkik ding hun pia-a, amaute kikhel
nading kum tampi a ngaklai hi.
Hih
in Pasian hehpihna hong hilh hi. Tua bek tham lo-in hehpihna in ciangtan hun
khat nei ahihlam zong hong theisak hi lo hiam?
WEDNESDAY
August 27
Mittang
Khat Tang Ding Mittang Khat
Sim
in, Matthew 5:38–48. Koi bangin Jesuh in thuhkikna tawh kisai a khiatna hong
hilh hiam? Tu-in koi bangin nuntakpih ding na hiam?
______________________________________________________
Mual
tung panin Thuhilhna-ah Jesuh in mihonpite theih ngei Thuciam Lui siksanin
thuhilhna a nei hi. Ahi zongin rabbi mite hilhna tawh kibang lo-in a hilh hi.
Rabbi mite thu hilhna in Pasian deihna taktak panin lampial khin uh hi.
Mihingte ngei-na, pupa ngei-nate in Pasian deihna a nawlkhin uh hi. ( Sabbath
thupiakna tawh kizui-in Pasian deihna, Sabbath ii ngimna, deihna tawh
kilehbulhin thu ahilh uh hi). A thuhilhna tungtawnin Jesuh in thukham ii
deihna, thukham ii mungtup thu a hilh zaw hi.
Jesuh
in Mual tung pan Thuphate a hilhna-ah tua thukhamte ii deihna bulpi, thukham a
khiatna a pulaak hi. Tua bangin a hilhna-ah thukham hilhsiate hilhna man lote
zong a kilangsak hi. Pai. 21:24 in “mit tang khat tang ding mit tang khat,” “
ha khat tang ding ha khat” cih thu siksanin Matthew 5:38 ah a thuhilhna kimu
thei hi (“Na za ngei khin uh hi….. ahi zongin ken kong hilh in ah…” ci-in a
hilh hi. Hih in “lex talionis” thuhkikna thukham siksanin thuhilhna hi. Hih
thukham in Lai Siangtho mun tampi-ah zong kimu thei hi (Siam. 24:20,Thkna.
19:21). Hih thukham ii deihna bulpi in khat le khat tungah kithuhkikna thukham
hi. Hih thukham in a man lopi-in sisan luanna dal nading, thukantelna om masa
lo-in kithuhkikna thukham hi. Thukhenmangpa in liamna a ngah mi khat a thu
kantel masa ding hi. Tua bangin a kantel khit ciangin a kilawm kituak bangin
lohkik dingte lohkik ding, thuhkik dingte thukkik ding cihna hi.
Hih
thukham in “mimal khat ii deihna bangin thukham zat loh nading kidalna hi; ama
hoihsak bangin gamtat khak loh nading deihna hi. Thuman thutak bangin sem ding,
bawl ding hi mah hi. Ahi zongin Pasian thukham siksan ding a thupi bel ahi hi.
Moses tungah thukham pia in Jesuh mah hi. Tua hi-in thuhkikna thukham deihna
zong thei hi. Hih bangin i gen ciangin mi kim khat in thutangin sepna-ah
thuhkikna kihel hi, ci uh hi. Hih thuhkikna thukham limtakin kantel masa hi
lehang, thutanna le thuhkikna in a kilehbulh hi lo-in pum khat sa khat bangin
nasem khawm hi, cih kimu hi.
Koi
bangin ni khat ni ciangin thuman thutak tawh na kisem ding, thu kikhen ding hi,
cih thu in tuhun thuman lo tawh a kidim leitungah i muh siatnate thuak zawh
hatna hong guan thei hiam?
THURSDAY August 28
Thukkikna
En
un. No le no in thukkik kei un. Pasian hehna ap zaw un. Bang hiam ciihleh “
Keima in thukkikna ka hi hi; tua ahih manin Keimah in ka thukkik ding hi.”(Rom.
12:19; Thkna 32:35). Hih in bang kamciam le thupiak nei hiam? Koi bangin
kamciam le thupiak in kizopna nei hiam?
Topa
in thuman tawh thu a khen mateng thumanna om ngei lo hi. Taanglai Israelte in
thukhenmang nei uh a, gam thukhun zui-in thukhen uh hi. A mawh mi in a mawhna
bangin gim thuak hi; a mawh lo mi in diktang hi. Tua bangin gim piak ciangin
mimal khat le khat kimuhdahna siksanin thuhkikna zong omkha zel hi. Tua bangin
kithuhkik ciangin thukham huang pua kantanin kithuk uh a, thukham ii deihna,
thutanna ii deihna amu kha kei uh hi. Hih bang thute hangin thukham limtakin
kemcing ding a kihilh uh hi.
Sim
in, Matthew 6:4, 6; Matthew 16:27; Luke 6:23; 2 Timothy 4:8.Hihte in koi bangin
Jesuh in thaman ngahna le gim thuakna tawh
kisai
thu guipi pulaak hiam?
_____________________________________________________
Jesuh
in thaman piakna le gim piakna thu a langpan kei hi. Thuman bangin gamtatna in
a thupi mahmah hi; i nuntakpih ding thu bulpi khat hi. Ahi zongin mimalin tua
bangin thuhkik ding, thukhen ding ihi kei hi. Tua bangin thukhenpah hi leng,
thuman panin lam i pialkha ding hi. Mi khat in a gamtatna bangin a thukkik ding
ihi kei hi.Thukkikna in Topa sep ding ahi hi. Siatna khat gen ding pulaak ding
om ahihleh thuman thutak bangin a pulaak a gen ding ihi hi. Hih in thukhenna
tawh kisai thu hi. Hih thu tawh kisai-in Jesuh in “Vantung aom na Pa uh a kicin
bangin note zong na kicing ding uh hi, ci-in hong hilh hi.Koi bangin Pasian
bangin kicinna nei ding i hiam? Pasian hihna khat in huaiham angsung zong lo
hi. Amah in a nungzuite tungah na galte uh na it ding uh hi. Hong bawlsia mite
ading thungen un,” ci-in hong sawl hi.Galte tungah itna in kicinna taktak hi.
Tua bang mi in mawhmaisak hi;hehpihna tawh a kidim hi (Luke 6:36); hehpih dinga
kilawm lo mite tungah itna, le hehpihna neihna in kicinna taktak hi. Hih thu guipi
in Pasian zia le tong neihna bek tham lo-in Ama zia le tong a kilangsak hi.
Koi
bangin Topa hong thupiak bangin ni khat khit ni khat midangte tungah itna nei
ding i hiam? Tua bang itna sungah angsung huaiham nialna zong kihel hi lo hiam?
FRIDAY
August 29
Simbeh
Ding: Ellen G. White, “The Law Given to Israel,” pp.
310–314, in Patriarchs and Prophets.
Galpa
ukna nuai-ah a nungta ihih manin ama khemsiamnate sung kitungkha pahpah hi.
Gimna, lungzinna, natna le sihna a thuak kha ngei lo kua om hiam? Mawhna tawh a
kidim leitungah nungta lai ihih manin tua bangin gimna, sihna sungah a nungta
mite ihi hi. Kuamah in pelh zawh, pelh theih zong hi lo hi. Ahi zongin Pasian
in tua bang gimnate thuakzawh hatna hong guan hi.
“Manpha
Honpa in huhna i kisap hunhunin a hong hun den hi. Vantung lampai-na lampi in
Ama khekhap zuihna hi. Tawldamna, lungnopna sungah a nungta dingin hong
kiginkholsak hi-in tua bangin gimna, sihna a thuak dingin Topa in hong phal hi.
Lungkhamna lianpi hong tun ciangin Pasian mite in tunglam ento ding uh a,
amaute in upna le Ama kamciamte tawh a nungta ding uh hi.”Ellen G. White, The
Great Controversy, p. 633.
KIKUP
DING DOTNATE
1.
Kum zalom tampi sung Israel mite leitang
panin dawibia mite bawlsiatna a thuak uh hi. Khat veivei ciangin sihna
manthanna a thuak uh hi. Hih bang thu in i tel zawh loh thu hi. Hih bang hun
ciangin Pasian itna i phawk ding kisam hi. Topa in itna tawh kidim ahih
bangmahin a Thuman, a thutang
2.
Jesuh hong hilh thu midangte tungah itna
nei ding, cih thu ngaihsunkik in. Hong mudah mite, hong langbawlte tungah zong
itna nei ding hong deih hi. Tua bangin hong mudah mite na it uh ciangin “
Vantung a om na Pa uh a kicin bangmahin, note in zong kicinna a ngah na hi ding
uh hi (Matt. 5:48). Bang hangin Jesuh in a dang thupiakte a piak khit ciangin
hih thupiak pia hi ding hiam? “Vantung a om na Pa uh a kicin bangmahin note in
zong kicinna na nei ding uh hi” cih thu in bang khiatna, bang deihna nei hi ding
hiam?
3.
Sawltak Paul in Pasian thukham in
deihhuai ahihna thu a pulaak i thei hi. Pasian thukham tawisangin manpha a
sakna thu zong kimu thei hi. Ahi zongin Thukham zatkhialhna om thei ahihlam
zong hong hilh phapha hi. “Koi bangin thukham kizang khialkha thei hiam?
4.
Thutanna le thukkikna in bang kilamdang hiam? A nihin a tonkhawm thei mah hiam?
Ahi keileh kibang lo hiam? A khial mi khat peuh tungah i bawl, i sepna khat
peuh in ama gamtatna bangin thukkikna hi lo-in, koi bangin thumanna, thutanna
tawh sem, bawl cih thu theithei ding i hiam?